Zelfvertrouwen van kinderen

Rond het tweede jaar begint een kind te beseffen dat het een ‘ik’ is, een individu [1]. Rond deze leeftijd zal een kind dingen gaan zeggen als “ikke doen”: het gaat ontdekken wat het allemaal kan. Dit is tegelijk een belangrijke periode om het zelfvertrouwen van je kind te helpen opbouwen. Hoe doe je dat als ouder? Waar kan je op letten? In deze blog leuke tips en weetjes!

Zelfvertrouwen

Zelfvertrouwen ontstaat eigenlijk al heel vroeg. Een baby’tje dat doorkrijgt dat er mensen op hem reageren als hij huilt, leert dat hij ervoor kan zorgen dat er mensen naar hem luisteren. Ook bij iets oudere kinderen werkt dat zo; als je als ouder reageert op de signalen die je kind laat zien, leert een kind dat hij anderen iets duidelijk kan maken over zichzelf, dat geeft vertrouwen in zowel zichzelf als de omgeving [2]. Een peuter die voelt dat hij ‘iemand’ is, heeft nog geen idee wat voor iemand, het is jouw taak als ouder om hem dat duidelijk te maken. Eén van de belangrijkste dingen die je je kind kan leren is dat hij leuk is, dat hij het waard is om naar te luisteren, dat hij er mag zijn: een positief zelfbeeld! [3]

Wist je dat: om je kind zelfvertrouwen mee te geven is het belangrijk dat jij als ouder jezelf, met je tekortkomingen, accepteert [4].

‘Je bent nog maar een kind’

Een peuter wil graag dingen zelf doen, maar merkt tegelijk dat veel dingen nog niet lukken. Hij is geen baby meer die in alles afhankelijk is, maar ook nog geen zelfstandigere kleuter. Dat kan voor peuters erg frusterend zijn. Daarom is het juist in de peutertijd belangrijk dat je je kind waardeert om wie hij nú is [5]. Datzelfde geldt voor oudere kinderen, die soms nog opmerkingen krijgen als ‘je bent nog maar een kind’, of ‘daar ben jij nog te klein voor’ [4]. Dit kan een deuk geven in het zelfvertrouwen, want een gedachte als ‘vanaf wanneer tel ik dan wel mee?’ sluipt er bij kinderen makkelijk in.

Wist je dat: weinig zelfvertrouwen kan zich op veel verschillende manieren uiten: angstig gedrag, tics, onrust, lichamelijke klachten, ongehoorzaamheid, driftbuien, zwijgen of juist schreeuwen [4].

Hoe stimuleer je het zelfvertrouwen van je kind?

Om het zelfvertrouwen van kinderen te stimuleren kan je verschillende dingen doen:

• Laat je kind merken dat je hem accepteert

Vertel je kind dat je van hem houdt, hij merkt het waarschijnlijk wel, maar woorden zijn heel sterk. Door dit regelmatig te zeggen, leert je kind dat je hem accepteert en van hem houdt hoe hij is, ook met de minder leuke kanten, die horen erbij [4].

• Heb vertrouwen in je kind, vaak kan hij al meer dan je denkt

Wist je dat veel peuters zelf hun schoenen aan- en uit kunnen doen, ze zichzelf kunnen aankleden, zelf kunnen eten en zelf spullen in hun kast kunnen leggen? [4, 5]

• Laat je kind veel dingen zelf proberen

Begeleid je kind in het zelf doen van dingen. Vertel bijvoorbeeld wat de stappen zijn van het aantrekken van de jas, help met het eerste stukje van de rits en laat je kind het verder zelf doen [4, 5]. Hierdoor ontwikkelt het kind een vaardig gevoel: ik kan het!

• Accepteer dat je kind kind is

Kinderen gedragen zich kinderlijk en maken fouten, dat hoort erbij. Door dit te accepteren en hier geduldig in te zijn, voelt je kind dat hij mag zijn wie hij is [4].

• Wees positief

Kijk naar wat er wél goed gaat en communiceer met je kind op een positieve manier.

• Geef complimenten over het proces

Zeg bijvoorbeeld: ‘wat heb jij goed je best gedaan!’ in plaats van ‘wat ben jij slim’. Hierdoor houd je verwachtingen laag, het kind kan anders gaan denken dat het altijd slim moet zijn [6].

• Knuffelen

Door knuffelen laat je merken dat je je kind waardeert zonder dat hij daar iets voor hoeft te doen. Vertel erbij dat je blij met hem bent en dat je het fijn vindt om zo dichtbij hem te zijn [3].

Wist je dat: als je kind voor een nieuwe uitdaging staat en je merkt dat hij dit eigenlijk niet durft, kan het helpen om hem te herinneren aan de keren dat hem iets wél gelukt is, een succeservaring. Zeg bijvoorbeeld: ‘weet je nog, dat je het eerst heel moeilijk vond om zelf je sokken aan te doen? Dat kan je nu heel goed!’ [3]

Wat kan je beter niet doen?

Wil je dat je kind zelfvertrouwen krijgt? Dan is het beter om niet steeds te vergelijken, af te wijzen, hoge eisen te stellen of te verbeteren.

• Vergelijken

Je kunt je kind beter niet vergelijken met andere kinderen in het gezin of met vriendjes en vriendinnetjes. Door te zeggen: ‘als je nu nog wat beter je best doet, kan je straks net zo goed rekenen als Sara’, of ‘het zou fijn zijn als jij net zo goed luistert als Aron naar zijn moeder luistert’, leert je kind dat het niet goed is zoals hij of zij zich gedraagt of is [4]. Jouw kind is uniek en heeft zijn eigen kwaliteiten, benoem die!

• Afwijzen

Het kan gebeuren dat je je kind afwijst als hij iets doet waar jij niet blij mee bent. Maar het gaat niet om het kind dat ‘verkeerd’ is, het gaat om het gedrag. Maak daar duidelijk onderscheid in [3]. Zeg bijvoorbeeld: ‘wat je nu doet is niet aardig’, in plaats van ‘jij bent niet aardig’. Dat klinkt als een kleine verandering, maar het verschil kan voor het kind heel groot zijn.

• Hoge eisen stellen

Kijk goed naar wat je kind al wel en nog niet kan. Een beetje uitdaging, met jouw begeleiding, werkt goed voor een kind, te hoge eisen stellen werkt verlammend, daar wordt een kind onzeker van [3].

• Verbeteren

Als jij je kind constant verbetert, leer je hem dat hij zichzelf steeds moet ontwikkelen. Leg vooral de nadruk op wat er wél goed gaat en laat je kind zich van daaruit ontwikkelen [3].

Tip: wil je een leuke manier om het zelfbeeld van je kind positief te vormen? Wij vonden een super leuke manier: onder-je-kussen-kaartjes!

——–——–—-———-—-—-—-—-———-—-—-—-—-———-—-—-—-—-———-—-—-—-—-———

Deze blog is geschreven door Loïs. Loïs is afgestudeerd aan de opleiding Pedagogiek en plaatst wekelijks een blog over opvoeding. Over welke vraag of onderwerp zouden jullie graag een blog willen zien? Reageer hieronder of mail naar info@babyblog.nl!

[1] Praktijkgerichte ontwikkelingspsychologie – de Bil, M. & de Bil, P.
[2] Kinderen en eigen wijsheid – Geelhoed, A., Visch, C., Petri, J. & Zonneveld, J.
[3] Opvoeden anno nú – Welgraven, E.
[4] Opvoeden praktisch bekeken – Timmers-Huigens, D.
[5] 1, 2, 3… de peuterjaren – van der Zande, I.
[6] Kun je te veel complimenten geven aan een onzeker kind? –  //bit.ly/1T6CLOz