Faalangst bij (jonge) kinderen

Babyblog’s favorites

Bekijk de collecties, kies een mooi kaartje en pas deze aan naar je smaak!

Is mijn kind verlegen, onzeker of is er toch meer aan de hand en heeft mijn kind misschien faalangst? Er wordt tegenwoordig veel van kinderen verwacht en er worden al snel (hoge) eisen aan hen gesteld. Niet alle kinderen kunnen deze druk aan en het kan zijn dat een kind hierdoor een angst om te falen ontwikkelt. Maar wat houdt faalangst eigenlijk precies in, hoe herken je het en hoe kan je er als ouder het beste mee omgaan? In deze blog geven we informatie, weetjes en tips.

Wat is faalangst?

Ieder kind is wel eens bang om te falen, dat is meestal een gevoel wat juist motiveert om iets toch te proberen. Maar bij sommige kinderen gaat deze angst zo ver dat het ze niet meer motiveert, maar blokkeert. De gevoelens van angst en spanning zorgen ervoor dat het kind niet goed meer kan presteren. Deze vorm van faalangst wordt negatieve faalangst genoemd [1]. Er bestaat ook een andere, minder opvallende vorm van faalangst: de positieve faalangst. Bij deze variant is een kind ook bang om te falen, maar gaat extra hard -te hard- werken om ervoor te zorgen dat het geen fouten zal maken [2].

Zelfbeeld

Faalangst heeft veel te maken met hoe het zelfbeeld van je kind is. Denkt je kind positief over zichzelf en zijn gedachten als ‘ik ben oke, ik doe ertoe en ik kan dit’ overheersend, of denkt jouw kind vooral negatief: ik kan dit niet, iedereen vindt mij stom en dat ben ik ook’? Een negatief zelfbeeld zorgt ervoor dat een kind minder goed gaat presteren, wat dus eigenlijk voor bevestiging van de gedachten van je kind zorgt [1]

Lees hier ook over: Het zelfvertrouwen van je kind

Wist je dat: faalangst is eigenlijk geen onderdeel van het karakter van je kind. Het is van nature niet in je kind aanwezig, maar ontwikkelt zich door bepaalde gebeurtenissen, doordat dingen vaak niet lukken en het zelfbeeld hierdoor verandert, of door de manier waarop er met je kind omgegaan wordt [1]

Verschillende vormen

Er zijn verschillende soorten faalangst. Bij cognitieve faalangst gaat het vooral om angst voor falen rondom taken op school, zoals toetsen en spreekbeurten, maar ook bij jongere kinderen komt dit al voor. Dan zie je bijvoorbeeld dat ze bij vrij spelen kiezen voor taken waarvan ze weten dat ze daar niet op beoordeeld zullen worden (denk aan de bouwhoek of de poppenhoek). Kinderen met deze vorm van faalangst klappen vaak dicht op het moment dat er een prestatie van hen gevraagd wordt [3]. Bij sociale faalangst heeft een kind angst voor het contact maken met andere mensen of kinderen. Deze kinderen hebben vaak een laag zelfbeeld en zijn ervan overtuigd dat andere kinderen hen stom of onaardig vinden. Motorische faalangst zorgt ervoor dat kinderen bang zijn dat ze zullen falen op het gebied van gym, tekenen, handvaardigheid of techniek [1, 3].

Wist je dat: te hoge verwachtingen van de ouders kan bij een kind voor faalangst zorgen [4]

Hoe herken je faalangst?

  • Je kind zegt vaak dingen als: ik ben dom, ik kan dit niet, ik durf dit niet, ik snap het niet, enzovoort [1, 5].
  • Je kind denken dat fouten maken niet mag, ze zijn erg bang om dom gevonden te worden, ze denken dat complimenten niet gemeend zijn, ontwijken moeilijke taken en ze dekken zichzelf bijvoorbeeld in door negatief te zijn over hun eigen werk [1, 6].
  • Je kind trekt zich terug en zoekt vaak de stilte op of overschreeuwt als het ware zijn angst door juist luidruchtig of agressief te worden [6].
  • Ook lichamelijke klachten zijn niet ongewoon bij kinderen met faalangst. Denk bijvoorbeeld aan misselijkheid, buikpijn en hoofdpijn: het lichaam zoekt een manier om de spanning kwijt te raken [6].
  • Je kind heeft ‘zenuwtrekjes’: veel met handen of vingers bewegen, wiebelen, aan kleding plukken, enzovoort [6]
  • Je kind maakt vaak negatieve opmerkingen over zichzelf, zijn werk of andere kinderen [1]
  • Als de faalangst zich vooral op school uit, is de kans groot dat je kind zich tijdens het weekend of in schoolvakantie rustiger en minder bang gedraagt [5]

Hoe kan je het beste omgaan met faalangst?

  • Erken de angst van je kind en benoem het, waardoor je kind zich begrepen voelt [5]. Je kan faalangst prima bespreken met kinderen, zelfs al met kleuters. Vaak kunnen kinderen goed aangeven waar ze mee zitten, als jij ze daar de ruimte voor geeft [7]
  • Leg aan je kind uit dat er oefening nodig is om iets nieuws te kunnen, geef voorbeelden wat je kind eerst nog niet kon, maar nu, na oefening, wel [5]
  • Laat je kind zien hoe jij een praktisch probleem oplost, door bijvoorbeeld hardop na te denken als je een lastige klus doet in huis. Zo ziet je kind dat het normaal is om ergens moeite mee te hebben, maar ook dat het goed is om door te zetten [2]
  • Benoem het als je ziet dat iets lastig is voor je kind door bijvoorbeeld te zeggen: “ik zie dat het lastig is voor je om…”. Je kind leert dan dat hij ergens moeite mee mag hebben en dat dat prima is [7]
  • Reageer niet negatief als iets niet lukt, maar benoem juist wat er wél goed is gegaan [7, 8]
  • Laat je kind zelf benoemen wat er goed is gegaan. Zeg bijvoorbeeld: ik heb nu twee voorbeelden van je gehoord waarbij het even niet lukte, heb je ook twee voorbeelden waarbij het je wel lukte om iets te doen? Dit leert je kind op een andere, minder negatieve, manier te kijken [7]
  • Moedig je kind aan om iets tóch te proberen en geef complimenten over het proces, door bijvoorbeeld te zeggen dat je kind goed zijn best heeft gedaan [5]
  • Doe regelmatig dingen waarbij presteren niet belangrijk is, zoals buiten spelen, picknicken, voorlezen, enzovoort [7]
  • Laat je kind zelf nadenken over oplossingen, in plaats van dat jij de oplossingen aan je kind geeft [2]
  • Geef je kind aanwijzingen, maar laat het hem zelf doen. Je helpt dan wel, maar achteraf kan je zeggen dat je kind het wél zelf gedaan heeft [2]
  • Creëer ‘succeservaringen’: laat je kind dingen doen waarvan je zeker weet dat hij het kan. Benoem dit daarna ook, want dit helpt je kind om in te zien dat er ook dingen zijn die hij goed kan
  • Ga in gesprek met de leerkracht van je kind en praat over de manier waarop jullie dit het beste kunnen aanpakken. De intern begeleider of pedagoog van een school kan eventueel met je kind aan de slag of, als dat nodig lijkt, doorverwijzen naar faalangst-trainingen, die je kind helpen op een andere manier na te denken [7]

Boekentips

Een andere manier van bezig zijn met dit thema kan door middel van leuke prentenboeken. We geven hier vier voorbeelden van boeken die je samen met je kind kunt lezen.

Achterstevoren en ondersteboven – Claire Alexander

Rumme Rups – Mirjam Hildebrand

Bang Mannetje – Mathilde Stein

Het draakje en de verborgen schat – Mirjam Kaijer

Ben je benieuwd naar blogs over bijvoorbeeld eenkennigheid, favoriete knuffel, doorslapen van baby’s of zindelijk worden? Bekijk dan: Alle blogs over opvoeding.

Deze blog is geschreven door Loïs. Loïs is afgestudeerd aan de opleiding Pedagogiek en plaatst wekelijks een blog over opvoeding. Over welke vraag of onderwerp zouden jullie graag een blog willen zien? Reageer hieronder of mail naar info@babyblog.nl!

[1] Faalangst in de klas – //bit.ly/1L2m47X
[2] En als we nou weer eens gewoon gingen opvoeden – Feddema, G. & Wagenaar, A.
[3] Soorten faalangst – //bit.ly/1SfhPHC
[4] Faalangst bij kinderen – //bit.ly/1Qq1EWX
[5] Faalangst bij kleuters – //bit.ly/1VOFWvW
[6] Omgaan met faalangst bij kinderen – //bit.ly/1RDzCGq
[7] Faalangstig kind helpen – //bit.ly/24yUVzT
[8] Opvoeden praktisch bekeken – Timmers-Huigens, D.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Verplichte velden zijn gemarkeerd *

*