Kinderen verwennen: gevolgen en tips

Na de blogs van afgelopen twee weken over driftbuien bij peuters en wat je daaraan kan doen, gaan we vandaag in op het verwennen van kinderen. Wanneer noem je een kind ‘verwend’? Hoe wordt dit veroorzaakt, wat zijn de gevolgen en hoe kan je ermee omgaan? Je leest het allemaal! Heb jij zelf tips of andere manieren? Laat het ons weten.

Wanneer is een kind eigenlijk ‘verwend’?

Bij het opvoeden van een kind zijn twee dingen belangrijk. Het eerste is voorzien in de emotionele behoeften: het kind krijgt liefde, wordt ondersteund en er is oog voor zijn/haar behoeften. Bij het tweede belangrijke punt gaat het erom dat er grenzen gesteld worden, het kind uitgedaagd wordt en hij leert rekening houden met anderen. Als ouders wel aan de eerste voorwaarde voldoen, maar niet aan de tweede, kan je dat ‘verwennen’ noemen. Het houdt namelijk in dat het kind liefde en ondersteuning krijgt, maar geen grenzen en uitdagingen [1]. Dit wordt immaterieel verwennen genoemd.

Wist je dat: door dingen te doen die je kind zelf al kan, ook een vorm van verwennen, ontneem je hem de kans om zich gezond te ontwikkelen [2]. Ben jij bijvoorbeeld degene die hem altijd aankleedt, terwijl hij de leeftijd heeft dat hij dit zelf moet kunnen, dan zal hij het niet leren en zich niet uitgedaagd voelen. Een gevoel van uitgedaagd worden hebben kinderen nodig om zich nieuwe dingen eigen te maken.

Een meer herkenbare vorm van verwennen is de materiële vorm: een kind krijgt alles wat hij wil of zelfs meer dan dat. Dit zie je veel bij ouders die bijvoorbeeld weinig tijd hebben voor hun kinderen en hun liefde willen laten zien door middel van cadeaus (compensatieverwennen) [3]. Eigenlijk komt het erop neer dat een verwend kind niet heeft geleerd dat het woord ‘nee’ bestaat.

Wist je dat: een baby tot negen maanden kan je nog niet verwennen, omdat ze nog geen duidelijke patronen opslaan in hun hoofd. Bij baby’s is het belangrijk dat je direct voorziet in hun behoeften. Vanaf negen maanden kan je ze bijvoorbeeld iets langer laten huilen [2].

Gevolgen van verwennen

Het verwennen van je kind kan verschillende gevolgen hebben. Het kan ervoor zorgen dat een kind niet zelfstandig wordt, omdat ouders veel van hem overnemen, dat een kind denkt dat de wereld om hem draait, omdat ouders hem dit laten geloven en dat een kind niet leert om rekening te houden met anderen, omdat ouders alles doen wat het kind wil. Daarbij leert een kind niet om te gaan met frustraties, omdat alles vaak gaat zoals zij het willen. Je kind vindt het lastig om het woord ‘nee’ van jou te accepteren, is in veel van jou afhankelijk en rekent erop dat jij het oplost, je kind wordt boos als hij iets niet meteen krijgt, je kind stelt hoge eisen aan jou als ouder [1].

Wist je dat: andere kinderen geven vaak aan dat zij het niet fijn vinden om met ‘verwende’ kinderen te spelen [3].

Tips

1. Redenen van verwennen

Verwennen gebeurt vaak met de beste bedoelingen [1]: ouders houden zoveel van hun kind dat ze hem alles willen geven waar hij om vraagt [3]. Maar ook veel ouders geven toe omdat ze hiermee conflicten uit de weg gaan of omdat ze een driftbui willen voorkomen. Andere ouders durven geen nee te zeggen of denken dat ze door veel (toe) te geven hun kind gelukkiger maken. Het komt ook voor dat ouders willen compenseren voor wat ze zelf in hun kindertijd gemist hebben of omdat ze denken dat het kind hen dan een lievere ouder vindt [3]. Als jij je hierin herkent, probeer er dan achter te komen waarom jij je kind verwent. Als je hier bij stilstaat, is het makkelijker om je gedrag te veranderen [4].

2. Sparen en belonen

Leer je kind dat het moet sparen om grotere dingen te kunnen kopen. Zo leert hij dat hij niet alles zomaar kan krijgen en je leert hem om ergens naar uit te kijken [3]. Wees daarbij voorbereid op opmerkingen als: “ja, maar iedereen in mijn klas heeft dit!” “je bent een stomme moeder/vader” “je vindt me zeker niet lief” en andere emotionele-chantagemiddelen. Het is niet leuk om te horen, maar dat weet je kind ook. Ga er dus niet op in en blijf bij je punt. Leer je kind om immateriële beloningen zoals knuffels en complimentjes te waarderen [3], zodat hij niet alleen ‘jouw liefde’ ervaart door cadeautjes. (Ook leuk: bekijk eens de vijf talen van de liefde van kinderen, waarin je leest hoe je erachter komt hoe jouw kind liefde ontvangt).

3. Regels opstellen en nee zeggen

Stel (samen met je kind, als hij daar oud genoeg voor is) regels op die je zichtbaar in huis ophangt. Plak bijvoorbeeld voor elke dag dat het je kind gelukt is zich aan de regels te houden een sticker op en ga bij een volle kaart samen iets leuks doen [5].
Durf ‘nee’ te zeggen [6], zodat jullie je aan de regels houden: jij bepaalt wat er wel en niet gebeurt en je kind moet leren hiermee om te gaan. Houd dus vol, ook al wordt je kind boos. Sta daarbij wel stil bij het gevoel van het kind door bijvoorbeeld te zeggen: “ik snap dat je het niet leuk/jammer vindt…” [3]. Bereid je voor op driftbuien: je kind is niet gewend dat je nu ineens nee zegt en zal proberen je op andere gedachten te brengen. Wees rustig en vastberaden, dan leert je kind snel genoeg dat driftbuien niet de manier zijn [5].

Deze blog is geschreven door Loïs. Loïs is afgestudeerd aan de opleiding Pedagogiek en plaatst wekelijks een blog over opvoeding. Over welke vraag of onderwerp zouden jullie graag een blog willen zien? Reageer hieronder of mail naar info@babyblog.nl!

[1] Verwennen, wat is dat? – //bit.ly/1QIgtoI
[2] Je kind verwennen – //bit.ly/22ngOkJ
[3] Opvoeden kun je leren – Feddema, G.
[4] Verwend kind? Een weg terug is mogelijk – //bit.ly/1Pi7580
[5] Zo stop je met je kind te verwennen – //bit.ly/1mxNOpN
[6] En als we nou weer eens gewoon gingen opvoeden – Feddema, G. & Wagenaar, A.